Trudności komunikacyjne

Trudności komunikacyjne są często spowodowane udarem mózgu i obejmują następujące objawy:

• Afazja – forma uszkodzenia mózgu, która wpływa na zdolność rozumienia lub tworzenia słów
• Dyzartria – problem fizyczny, przy którym mięśnie używane do mówienia są słabe lub nie działają prawidłowo
• Trudności poznawcze – zmiany w sposobie myślenia mogą utrudniać komunikację.

Możesz również doświadczyć trudności w komunikacji w wyniku znużenia lub mgły mózgowej (umysłowej), które mogą być spowodowane przez długi covid i inne czynniki. Duszności mogą również utrudniać wyraźne mówienie, a problemy z widzeniem mogą utrudniać czytanie lub pisanie.

Czym jest afazja?

Afazja jest częstym skutkiem udaru mózgu – dotyka około jednej na trzy osoby, które miały udar.

Afazja oznacza, że część Twojego mózgu, która kontroluje język, została uszkodzona. Są dwie główne części mózgu, które mogą być dotknięte tym schorzeniem:

• Ośrodek Broki – ta część mózgu kontroluje sposób tworzenia języka i mowy. Jeśli jest uszkodzony, może być trudniej mówić lub pisać.
• Ośrodek Wernickego – ta część mózgu kontroluje, jak rozumiesz język. Jeśli jest uszkodzony, może być trudniej rozumieć język mówiony lub pisany.

W wyniku udaru mózgu lub urazu głowy może dojść do uszkodzenia jednej lub obu tych części mózgu.

Osoby z afazją mogą zauważyć, że:

• Trudno jest im znaleźć odpowiednie słowa do wyrażenia myśli
• Używają niewłaściwych słów lub układają słowa w niewłaściwej kolejności
• Mają trudności ze zrozumieniem tego, co mówią do nich ludzie
• Bełkoczą lub mamroczą
• Używają błędnej pisowni słów lub mylą ze sobą podobne słowa

W skrajnych przypadkach osoby z afazją mogą w ogóle nie być w stanie mówić.

Osoby, które znają więcej niż jeden język, zauważają czasem, że afazja wpływa tylko lub bardziej na jeden z nich.

Kontrolowanie afazji

Afazja może ulec poprawie z czasem, zwłaszcza przy wsparciu ze strony logopedów. Nawet jeśli afazja nie ulegnie poprawie, pacjent może nauczyć się innych sposobów komunikacji.

Pomoce takie jak książka wspomagająca rozmowy lub aplikacja komunikacyjna mogą przydać się osobom, które mają trudności ze znalezieniem właściwych słów. Używają one obrazów lub filmów jako wskazówek pomocnych w znalezieniu szukanego słowa. CHSS oferuje książkę wspomagającą rozmowy, którą można zamówić tutaj.

Aby ułatwić sobie komunikację twarzą w twarz:

• Unikaj hałasu w tle. Wyłącz telewizor, radio itp.
• Ustaw się z twarzą zwróconą w stronę rozmówcy i upewnij się, że widzisz jego twarz.
• Staraj się odczytywać gesty i mimikę twarzy.
• Poproś rozmówcę, aby mówił powoli.
• W miarę potrzeby poproś rozmówcę, aby powtórzył coś lub sformułował w inny sposób.
• Zapisuj słowa lub pierwsze litery słów, jeśli masz problemy z ich wypowiedzeniem.
• Opisuj rzeczy, jeśli nie pamiętasz słowa, które je określa.

Jeśli masz zaplanowaną rozmowę, np. wizytę u lekarza lub rozmowę o pracę, pomocne może być zapisanie tego, co musisz powiedzieć.

Jeśli masz problemy z mówieniem, łatwiejsze może być pisanie. Jeśli masz problemy z pisaniem, ale możesz wyraźnie mówić, są dostępne aplikacje, które zapisują mowę.

Czytając lub pisząc, szukaj w pobliżu tekstu obrazów, które mogą pomóc Ci w zrozumieniu.

Pomoc osobie z afazją

Jeśli Twój przyjaciel lub bliski ma afazję, możesz ułatwić sobie komunikację z nim, przestrzegając poniższych wskazówek:

• Zmniejsz hałas w tle. Wyłącz telewizor, radio lub muzykę.
• Zachowaj cierpliwość i poczekaj, aż Twój rozmówca skończy.
• Nie przerywaj ani nie zakładaj, że wiesz, co rozmówca zamierza powiedzieć..
• Upewnij się, że Twoja twarz jest dobrze widoczna i że patrzysz na rozmówcę.
• Mów powoli i wyraźnie i bądź gotowy(-a) do powtarzania w razie potrzeby.
• Używaj mimiki twarzy i gestów, co pomoże nadać kontekst Twoim słowom.
• Rysuj obrazki ilustrujące to, co mówisz, jeśli wydaje Ci się, że rozmówca ma problemy ze zrozumieniem.

Zawsze miej na uwadze, że trudności z komunikacją nie oznaczają trudności z myśleniem.

Co to jest dyzartria?

Dyzartria to schorzenie, przy którym mięśnie ust, gardła lub twarzy nie działają prawidłowo. Często jest ono skutkiem udaru mózgu, ale może również wynikać z innych problemów, takich jak: dysfunkcje nerwów, urazy mózgu czy uszkodzenia mięśni.

Osoby z dyzartrią mogą bełkotać, mamrotać lub mówić niewyraźnie w inny sposób. Nie jest to problem z językiem (jak w przypadku afazji), ale z fizyczną czynnością mówienia.

Jeśli zmagasz się z dyzartrią, pomocne może okazać się ćwiczenie mowy z logopedą. Być może będziesz musiał(a) powtarzać się podczas mówienia.

Spróbuj używać gestów, pisma lub małych rysunków, aby pomóc sobie w wyrażeniu przekazu lub myśli.

Może być też łatwiej porozumieć się na piśmie. Proponujemy pytać rozmówców, czy możesz wysłać e-mail lub napisać notatkę, zamiast telefonować.